Practische tips voor een vacantie in Japan

In april 2008 hebben mijn vrouw en ik een reis van 14 dagen naar Japan gemaakt. Ter orientatie: ik was toen zestig en mijn vrouw zevenenveertig. Natuurlijk hadden we wat folders met algemene informatie, maar die waren op sommige punten verouderd of onvolledig. De volgende regels bevatten enkele practische tips, en zijn ook bedoeld om een paar vooroordelen weg te nemen.

De Yen

De koers van de Yen, en waar je die wisselt tegen Euros, is natuurlijk een belangrijke overweging. Er bestaan van bank tot bank en van land tot land verschillen in wat je voor een Euro krijgt. In ieder geval moet ik waarschuwen tegen de firma GrensWisselKantoren (GWK Travelex); die belazeren je vierkant. Onze Euro bracht daar slechts 148 Yen op; latere transacties via bijvoorbeeld ATM automaten en de Amrobank gaven nooit minder dan 158 Yen. Tien yen per Euro, dat scheelt nogal wat. Bij onze eerste transactie van 450 Euro, bij de GWK, hebben ze ons dus al meteen vijfentwintig tot dertig Euro teveel afhandig gemaakt. De boeven!
We rekenden onderweg steeds in veelvouden van 10 Yen; 1000 Yen tussen de zes en zeven Euro, 10.000 Yen dus tussen de zestig en zeventig Euro enzovoorts. Dat houdt het overzichtelijk.

Wisselen in Japan

We hadden zowel een VISA kaart als een ABN-AMRO wereldpas. Het merkwaardige feit deed zich door dat allerlei sjieke Japanse banken en automaten met die wereldpas niet overweg konden, hoewel hun automaten trots prijkten met het Maestro en tientallen andere internationale logos. Aan de andere kant bood de ATM machine in elk morsig (nou ja, morsig... Japan is nergens morsig) postkantoortje een engelstalig menu en een vlekkeloze transactie, terwijl er geen enkel duur, internationaal logo te op de machines te bekennen was.
De VISA kaart werd overal waar we hem aanboden geaccepteerd.

De taal

Wij spreken geen Japans, en de Japanners spreken geen Nederlands, dus wat dat betreft staan we quitte. En verwacht ook vooral niet op straat iemand te vinden, die wel een westerse taal spreekt, want dat lukt niet, en als het wel lukt is hij niet te verstaan. Bij touristische bezienswaardigheden zijn wat summiere engelse beschrijvingen en dito folders, dus een goede voorbereiding met reisgidsen is wel belangrijk. We hebben de onbetaalbare 'Lonely Planet' gebruikt plus twee andere boekjes over Japan: die van Discovery en die van Capitool. Die van Discovery was niet zo best, en er werd ook nogal wat op vervelende toon over de tweede wereldoorlog gezeverd, dus geen aanrader. De Capitool reisgids was verder best in orde en wel een aanrader.

Een eigenaardigheid van Japan is dat kaarten, zowel op straat als die je op de VVV krijgt, zelden op het noorden zijn geörienteerd, maar altijd op de stand van de beschouwer. Als je dus met je gezicht naar zo'n kaart staat, is de bovenkant van de kaart de richting waarin je kijkt, c.q. de voorzijde van het station. Lastig. Op een gegeven ogenblik was ik buiten in de volle zon letterlijk gedesorienteerd en bijna buiten westen: ik wist met het kaartje in de hand niet meer waar het noorden of het zuiden lag. We hebben dan ook veel gehad aan de plattegronden in Lonely Planet.

Telefoon en Internet

Onze GSM's doen het niet in Japan. Punt uit. Je hebt UMTS nodig, en dat hebben onze mobieltjes doorgaans niet aan boord. Het probleem van de taal kwam aan de orde toen we probeerden met een telefoonkaart en openbare telefoon naar Nederland te bellen. Na veel proberen bleek dat er een speciale internationale toegangscodes nodig waren voor je het landnummer intoetste; en die toegangscodes zijn afhankelijk van de maatschappij. De plaatselijke VVV bracht gelukkig uitkomst en daarna was dat probleem ook weer opgelost. Later belden we vanaf onze hotelkamer, en dat bracht anders dan we vreesden geen extra kosten met zich mee.

Tot onze grote verbazing was het verschijnsel Internetcafe onbekend. Dat was niet zo'n probleem, want in de openbare bibliotheek en in de meeste hotels was vrij internet in de lobby. Op elke kamer van elk hotel was trouwens ook een internet socket en bijbehorend kabeltje standaard aanwezig, dus als we onze eigen laptop hadden meegebracht hadden we wellicht vanuit onze kamers kunnen internetten. Wellicht, want dat zal wel via een VPN verbinding gaan, en dat levert in Nederland al genoeg problemen op.
Wel is het zo dat op de aanwezige computers - uiteraard - een Japanse Windows is geïstalleerd (helaas geen Linux gezien), en de webmail van de Nederlandse universiteit waar ik werk (Lyramail) gaf alle teksten, menus en knoppen opeens in het japans weer! Gelukkig hadden Gmail en Telfort hun zaakjes beter voor elkaar en vertoonden 'normale' paginas. Als je dus afhankelijk bent van de webmail van je bedrijf, check dan even of die ook in Japan gewoon de westerse menus en knoppen heeft.

Eten

Als je geluk hebt kom je in een restaurantje terecht met plaatjes van de spijzen met engelse teksten; met wat minder geluk hebben ze de plaatjes, en als je pech hebt alleen onbeschrijfelijk gekriebel op de kaart en een ober die ook onleesbaar spreekt, terwijl een tafeltje verder een andere Japanner met zijn vriendinnetje zich letterlijk kapot zitten te lachen. Nou ja: we zijn niet verhongerd, maar we hebben soms wel rare dingen gegeten.

Als je daar niet tegen kunt moet je in Nederland blijven.

Het eten was overigens ook niet duur; we hebben nooit meer dan 4500 Yen voor ons tweeën betaald, inclusief bier en frisdrank en in een geval zelfs inclusief goochelaar! De porties zijn wel klein; het de bedoeling dat je je eten samenstelt uit drie of vier bakjes of schoteltjes van 'teen of 'tander, en voor je eigen gemoedsrust is het misschien goed om in de gaten te houden wat je al op tafel hebt en wat nog moet komen, anders zit je misschien eindeloos te wachten op iets wat je allang hebt gegeten. Wat ik ook erg prettig vond was dat er geen fooien worden verwacht; in andere landen maakt het me altijd wat nerveus of ik het wel goed doe, of het wel genoeg is en dat soort dingen.

Toiletten

Japanners geven de voorkeur aan de hurkzit: wegens enkele traumatiserende ervaringen in het Frankrijk van de jaren zestig strekte onze avonturendrang zich niet uit tot het uitproberen van deze faciliteiten. De hotelkamers, zelfs de Ryokan, hadden westers sanitair. Dit sanitair was echter altijd uitgerust met een soort dashboard met knoppen die een aantal waterstraaltjes regelden: een voor vrouwelijke ablutie, een voor, eh, middenachter zal ik maar zeggen, een voor temperatuurregeling en een voor de sterkte van de straal, een voor verwarming van de bril... soms met begrijpelijke symbolen, maar soms ook alleen met japanse tekens. Over avontuur gesproken!

Slapen

Als je probeert vanuit Nederland hotels te boeken ontstaat opnieuw de indruk dat Japan een duur land is, omdat je eigenlijk niet beneden de 150 Euro per persoon per nacht terecht kunt. Voor de eerste twee nachten hadden we via de ANWB een zogenaamd stadsarrangement voor Tokio vooruit geboekt; transfer van de luchthaven naar het hotel, twee overnachtingen en een citytour per autobus van een halve dag inbegrepen voor iets meer dan 100 Euro per nacht per persoon was dat de goedkoopste optie. Het voordeel is dat je dan tenminste een beetje bekend met de gang van zaken bent voor je zelf op pad gaat. Maar wel fors duurder dan de andere overnachtingen die we hebben gehad, en zeker niet in een beter hotel! Slechte beurt van de ANWB, evenals de veel te hoge prijs die we bij de ANWB voor de JR pas moesten betalen.

We reisden binnen Japan dus met een JR pas (later meer daarover). Uiteraard kwamen we dan via het JR station aan in andere steden. Die hadden allemaal een Tourist Information Center (VVV) en daar was altijd keus vanaf zo'n 8000 Yen voor een 'double room' op enkele minuten loopafstand van het station. Meestal sliepen we samen voor rond de 10.000 Yen, dus 5000 Yen (30-35 Euro) per persoon, in een keurig 'western style' hotel met eigen bad en WC. De mensen in zo'n VVV spreken ook genoeg engels om je te woord te staan, en zij bellen voor je naar de hotels om te zien of er plaats is en om de reservering te maken. Vervolgens krijg je een kaartje met de route in je handen geduwd en met je neus in de juiste richting gezet. Deze service is gratis. Letterlijk geen centje pijn dus.
We hebben ook een paar nachten in een Ryokan en in een Japanese style hotel doorgebracht (ongeveer dezelfde prijzen). Daar was op zich niks mis mee (ook allemaal eigen sanitair en bad), maar het slapen op de grond werd ons toch wat te hard aan de botten.
Een laatste goede raad: ga niet in het wilde weg door een stad lopen om een hotel te vinden. Als westerling kom je dan onvermijdelijk uit bij bordjes met de optimistische tekst 'Hotel' en een wat vreemde prijsstelling. Dat zijn love Hotels waar je met je vriendinnetje of je eigen vrouw eens lekker door het lint kunt gaan zonder dat de rest van het huis meegeniet. Ook leuk, maar niet om uit te rusten.

Vervoer

Via Cheaptickets hadden we een retour van 14 dagen voor 800 Euro p.p. gescoord. Heen over Helsinki, terug over Heathrow. No problemo dus.

We hadden een JR (Japan Railways) rail pas voor twee weken. Die moet je in Nederland kopen en betalen, en op een of andere manier is die dan bij de ANWB minstens vijftig euro duurder dan wat JR er zelf voor vraagt en je bent dan iets van 350 Euro kwijt. Het traject dat we uiteindelijk hebben afgelegd (Tokio - Nara - Himeij - Kyoto - Kanazama - Takayama - Tokio - Narita) zou toch goedkoper zijn geweest als we het gewoon steeds aan het loket zouden hebben betaald, maar je hebt wel een gevoel van vrijheid: als we opeens de onweerstaanbare behoefte zouden hebben gehad om van Hokkaido naar Nagasaki te reizen, zou dat geen cent meer hebben gekost.

Aan de loketten waar je je zitplaats reserveert (wel doen! Al was het maar om erachter te komen of en waar je moet overstappen!) spreken ze genoeg engels om je te helpen. De borden op de stations wisselen japanse tekst om de dertig seconden of zo af met engels en als je de naam van je trein van het kaartje leest, bijvoorbeeld 'HIKARI 9', zit je snel genoeg op het juiste perron. Ook in de trein wordt steeds in het engels) vermeld wat het volgende station is. En vergeet vooral niet op de stations zo'n heerlijke Bento box te kopen voor de lunch!
Het vervoer binnen grote steden gaat met bus of subway. In ieder geval in Tokio waren de kaartjesautomaten ook met engelse teksten uitgerust, en verder wijst het zich weer vanzelf. Koop het goedkoopste kaartje, en betaal aan het einde van de reis aan de uitgang bij indien nodig.

Het weer

Na drie dagen hadden we het wel gezien en werden er twee paraplus aan onze uitrusting toegevoegd, die ons trouw op de verdere reis hebben begeleid. Meer naar het zuiden (Kyoto en Himeij) was wel wat zon, evenals in Kanazama (aan de noordwest kust van Honshu), maar reken op Nederlandse toestanden.

Samenvatting

Japan is dus wat betreft eten, slapen en vervoer een goedkoop land, zolang je zelf je zaakjes ter plaatse regelt en de ANWB en andere Nederlandse reisbureaux met zorg vermijdt. Het feit dat er weinig of geen engels wordt gesproken is geen enkel probleem als je dat regelen via de plaatselijke VVV doet. Het is ook een schoon en veilig land, al kon het met name in Tokio af en toe wat stinken wegens de luchtverontreiniging. Met de japanse mentaliteit is ook niks mis, ze laten je alle ruimte om fouten te maken en blijven zelf altijd even hartelijk en beleefd. Het kan me niet schelen of dat in hun cultuur zit: het is gewoon fijn.

Standaard disclaimers inzake de correctheid van bovenstaande tekst moet je er zelf bij denken.

Hans Paijmans (paai@paijmans.net)